د مالیې وزارت سرپرست: د افغانستان حکومت د مرسته کوونکو مالي وابستګۍ د کمولو، له بیوزلۍ سره د مبارزې او د پایدارې اقتصادي ودې په موخه مالي پانګونې بسته او د اقتصادي ځان بسیاینې پالیسۍ ترتیب کړې ده
د مالیې وزارت سرپرست او د زیربناء په چارو کې د ولسمشرۍ عالي مقام ستر سلاکار ښاغلي پروفیسور محمد همایون قیومي، نن د غبرګولي میاشتې په ۱۹مه نېټه د یو خبري کنفرانس له لارې د حکومت د رسنیو په مرکز کې د تر ۲۰۲۴ کال پورې د افغان امنیتي ځواکونو لپاره د ناټو پیمان د مرستو په تمدید، د اقتصادي چټکتیا بستې او د اقتصادي ځان بسیاینې پالیسۍ، د عامه او خصوصي مشارکت د پروژو د پانګونې بستې او د پیسو نړیوال صندوق له لوري د افغانستان له مالي او اقتصادي اصلاحاتو څخه د پنځمې دورې بریالۍ ارزونې په اړه له رسنیو سره معلومات شریک کړل.
ښاغلي قیومي له ۲۰۲۰ کال څخه وروسته له افغان امنیتي ځواکونو سره د ناټو د ژمنو د تازه کولو په اړه وویل:" د غبرګولي میاشتې په ۱۵مه نېټه د ناټو نظامي پیمان له غړو او شریکانو سره د بروکسل په ښار کې مو چې کومه ناسته درلوده د یاد پیمان غړو او شریکانو له ۲۰۲۰ کال څخه وروسته د افغانستان له امنیتي ځواکونو سره د دوامداره مالي ملاتړ ډاډ ورکړ. د ناټو ټولو غړو او شریکانو ومنله چې له افغان امنیتي ځواکونو سره به اوږدمهاله مالي ملاتړ کوي او د پیاوړو امنیتي ځواکونو درلودل افغانستان د سولې لوري ته بیایې. "
همداشان مالیې وزارت سرپرست د خپلو خبرو په یوه برخه کې د اقتصادي چټکتیا له بستې او د حکومت د مالي ځان بسیاینې له پالیسۍ څخه یادونه وکړه او زیانه یې کړه: "د افغانستان حکومت د اقتصادي چټکتیا بسته د ستونزو معلومولو، له بیوزلۍ سره د مبارزې او اقتصادي شاکونو ته د ځواب ویلو په موخه معرفي کوي. د دې بستې موخه کارموندنه، په بېلابیلو اقتصادي سکټورونو کې د کارموندنې پروګرامونو پلي کول، د بیوزلۍ کمول، اقتصادي وده او د بهرنیو مرسته کوونکو د مالي تمویل د وابستګۍ کمول دي."
نوموړي زیاته کړه:" یاده بسته په ټوله کې د ۸.۷ میلیارده ډالرو په شاوخوا کې د پانګونې اړتیا لري چې ۶۶ سلنې په شاوخوا کې د کرنې او اوبو لګونې په برخه کې پانګونه، ۱۵ سلنه یې د برېښنا زیربناء په برخه کې او ۱۹ سلنه پانګونه یې د ښار جوړونې برخې ته ځانګړې شوې ده. په ټوله کې د یادې پانګې له وجوې څخه، ۵.۸ میلیادره ډالر (۶۷ سلنه) یې د حکومت پانګونه او پاتې ۳۳ سلنه یې د خصوصي سکټور ونډه ده. د دې بستې د پلي کیدو موده ۹ کاله ده او د حکومت ۸۰ سلنه پانکونه به په لومړیو پنځو کلونو کې وشي. په بریا سره د دې بستې پلي کیدل به ۱.۵ میلیونه دوامداره کاري فرصتونه رامنځته کړي او د پنځو کلونو لپاره به هر کال په منځني ډول ۲.۶۵ سلنه د کورنیو ناخالصو تولیداتو له ودې سره مرسته وکړي."
ښاغلي قیومي وویل حکومت په پام کې لري چې د عامه او خصوصي مشارکت د پروګرام له لارې لویې ملي پروژې پلي کړي. نوموړي زیاته کړه چې د ۶۰ میلیونه ډالرو په پانکونې سره د جناح او جمهوریت روغتونونو، د ۷ میلیونه ډالرو په پانګونې سره د جناح او ابن سینا په روغتونونو کې د تشخیصیه ماشین الاتو د نصبولو، د ۵۷۰ میلیونه ډالرو په پانګونې سره د ۲۲۶ میګاواټه برېښنا په تولید سره د باغدرې برېښنا بند، د ۳۵۰ میلیونه ډالرو په پانکونې سره د ۱۸۰ میګاواټه په ظرفیت سره د سروبي برېښنا بند د دویمې برخې، د ۳۵ میلیونه ډالرو په پانګونې سره د ننګرهار د حصار شاهي د ۴۰ میګاواټه لمزیرې برېښنا او د ۳۵ میګاواټه په ظرفیت سره په هرات ولایت کې د ۴۰ میګاواټه لمریزې برېښنا د پروژو د امکان سنجونې مطالعه پای ته رسیدلې او د پانکونې لپاره به داوطلبۍ ته وړاندې شي. نوموړي زیاته کړه چې په ټوله کې به په یادو پروژو کې ۱.۱ میلیارده ډالر پانګونه وشي.
د مالیې وزارت سرپرست وویل، چې د ځینو نورو پروژو د امکان سنجونې مطالعه تر کار لاندې ده او تر نهایې کولو وروسته به د منظورۍ لپاره د اقتصاد عالي شورا ته وړاندې او له منظورۍ وروسته به داوطلبۍ ته وړاندې شي.
ښاغلي قیومي د پیسو نړیوال صندوق له لوري د اعتباري اسانتیاوو د تمدید پروګرام د ارزونې په اړه وویل: "د پیسو نړیوال صندوق (IMF) سره د مالیې وزارت د هر اړخیزو نخنیکي بحثونو په اوږدو کې یاد صندوق د افغانستان اقتصادي او مالي اصلاحات د اعتباري اسانتیاوو پروګرام (ECF) له لارې د پنځمې دورې بریالۍ ارزونه وکړه او د افغانستان حکومت اقتصادي او مالي لاسته راوړنې یې تائید کړې. همداشان د پیسو نړیوال صندوق پلاوي د یاد پروګرام له لارې د اصلاحاتو او ژمنو د پلي کیدو څخه د ستاینې تر څنګ د خپلو مرستو د دوام ډاډ ورکړ."
د یادونې وړ ده چې افغانستان په ۲۰۱۶ کال کې د پیسو نړیوال صندوق د اعتباري اسانتیاوو په پروګرام کې شامل شو. یاد پروګرام شپږ مرحلې لري تر اوسه پورې د افغانستان حکومت وکولی شول د ګډو ژمنو پنځمه دوره په بریا سره پای ته ورسوي او پاتې یوه دوره به یې د ۲۰۱۹ کال تر پایه بشپړه شي. د هرې دورې په پای ته رسولو سره افغانستان ۶.۲ میلیونه ډالره تشویقي پیسې تر لاسه کوي. د پنځمې دورې د ارزونې په پای ته رسولو سره افغانستان وکولی شول په ټوله کې ۳۱ میلیونه ډالره تشویقي پیسې تر لاسه کړي.
