نگاهی کلی در مورد گمرکات

هدایت الله همدرد محمودی

تاریخ سازمان جهانی گمرک ازسال 1947 هنگامی که در سیزدهمین اجلاس دولتهای اروپایی کمیته همکاریهای اقتصادی اروپا با تشکیل یک گروه مطالعاتی موافقت نمود شروع گردید این گروه امکان تاسیس یک یا چند اتحادیه گمرکی اروپایی رابراساس اصول موافقتنامه عمومی تعرفه وتجارت

 1 (گات) موردبررسی قرارداد.

درسال 1948 گروه مطالعاتی مزبور دوکمیته تشکیل داد: 1 کمیته اقتصادی کمیته2 گمرکی کمیته اقتصادی سازمان همکاریهای اقصادی و توسعه گردید و کمیته گمرکی رسما به اجرا گذاشته شد.

شورای هیات اجرایی شورای همکاری گمرکی بوده وجلسه افتتاحیه شورادر 26 ژانویه 1953 دربروکسل

برگزار گردید هیاتهای نمایندگی هفده کشور اروپایی در اولین اجلاس شورای های گمرکی شرکت کردند پس ازچندسال شمار اعضا افزایش یافت و درسال 1994شورا نام سازمان جهانی گمرک رابه عنوان سازمان کاری این شورا انتخاب کرد تابه طور واضح نشان دهد که واقعآ به یک نهاد بین المللی جهانی تبدیل شده است درحال حاضر گمرکات 122 کشور عضوآن است که درسر تا سر دنیا درحال فعالیت بوده و در مراحل مختلف توسعه اقتصادی قرار دارند امروزه اعضای سازمان جهانی گمرک مسولیت پر دازش بیش از 52 درصدازتجارت بین المللی رابرعهده دارند.

تاریخچه گمرکات درافغانستان

سیروتکامل گمرک درافغانستان: گمرک مانند سائر پدیده های دیگراز زمان ایجاد دولت ها ورونق گرفتن تجارت پا به عرصه وجود گذاشته وسیرتکاملی خود راپی موده است . گمرک درافغانستان از زمان های قدیم وجود داشته اما به شکل بسیارساده وابتدای، افغانستان باداشتن راه ابریشم همیشه معبر انتقال کالاهای تجارتی بوده تجارت بین هند و چین شرق و غرب ازین گارگاه صورت میگرفت و تاجران مجبور بودن که حین عبور از افغانستان پول نقد ویا جنس را به اساس رسم ان وقت از(فی بار، وزن، قیمت اموال، فی عدد، فی جلد...وغیره).به زمام داران وقت تادیه نمایند.  سهولت های که امروز درعرصه تجارت و ترانسپورت دیده می شود دران زمان وجود نداشت ازقبیل ترانسپورت هوای و بحری که صرف حمل و نقل اموال ازراه خشکه صورت میگرفت.محصولات گمرکی در افغانستان در زمان امیر شیرعلی خان درسال 1247ه-ش شکل دیگری بخود گرفت اما قبل ازان شکل بسیارساده و ابتدای را به خود داشت و اولین بار نام گمرک کنونی بنام چبوتره مسمی گردید ومحصولات گمرکی به نام های مختلف ازقبیل( شصت یکه ، چهل یکه، ده یکه، دلالی، چراغ پولی، سرایداری، شهرداری ....وغیره) اخذ میگردید و تاجر مجبور بود که درهر بندر محصول بنام های فوق تادیه کند، برعلاوه انتقال اموال خارجی از اموال داخلی ازیک شهر به شهر دیگر نیز محصول اخذ می شد و دولت جمع آوری محصول گمرکی رابه اشخاص اجاره میداد، وضع گمرکات در دوران امیرعبدالرحمن خان و امیرحبیب الله خان تقریبا به همان وضع باقی مانده و تغیرات اندک دران به وجود آمده بود، ولی بعد ازسال 1300 ه-ش درزمان امان الله خان وضع گمرکات تغییرمی کند سهولت های در امور گمرکی بوجود می آید،  اقلام گمرکی بصورت منظم دسته بندی می گردد و یک نفرترکی جهت تربیه پرسونل گمرکات استخدام می شد و نظام نامه گمرکات ترتیب که دران فیصدی محصول گمرکی از شصت یکه، چهل یکه ... به 25 % 35 % الی 50 % نظربه نوعیت و ونسیت اموال به صورت نقد اخذ میگردید در ان زمان محصولات گمرکی تحت چهارنام ( اد خالات، اخراجات، عبوریات و صرفیات )  اخذ میشد، بعدا درزمان نادرشاه درسال 1309 ه –ش  بعضی تعدیلات به وجود می آید تاسال 1313 ه-ش طبق ان اجرائات صورت میگرفت و در زمان ظاهرشاه بعضی اصلاحات درنظام نامه گمرکی به وجود میاید که به اساس ان محصول گمرکی به یک اندازه ازتمام گمرکات افغانستان اخذ می شده درفرجام چون وضع اقتصادی واجتماعی درکشورها درحال تغیر است طبق ان وضع ومقررات گمرکی هم درحال تغییر ونوسان میباشد.