فرصت بالقوه جغرافیای افغانستان برای اتصال تجارت منطقه ای میان شرق و غرب آسیا

عبدالبصیر عمرشاه خیل
محقق دکتورای اقتصاد و تجارت بین الملل

مقدمه
افغانستان، به حیث کشوری در دل قاره آسیا، جایگاه ویژه ‌ای در اتصال کشور های شرق (چین و آسیای جنوب ‌شرقی) به غرب (ایران، خاورمیانه و اروپا) دارد. این موقعیت می ‌تواند کشور را به یک مرکز ترانزیتی و تجارتی مهم در منطقه تبدیل نماید؛ مشروط بر آن ‌که زیرساخت‌ها، سیاست‌های اقتصادی و امنیتی متناسب توسعه یابند. افغانستان با موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود، می‌تواند به یک نقطه کلیدی در اتصال تجارتی میان شرق و غرب آسیا مبدل شود. این نوشته معلومات کوتاهی در باره نقش جیوپولیتیک افغانستان در تقویت روابط تجارتی، توسعه مسیرهای ترانزیتی و تاثیر های آن بر رشد اقتصادی منطقه ‌ای ارائه میکند.
اهمیت جیوپولیتیک افغانستان:
• قرار داشتن در چهارراهی تجارتی قاره آسیا.
• همسایگی با شش کشور مهم منطقه (ایران، پاکستان، چین، تاجکستان، ازبکستان و ترکمنستان).
• نزدیکی به دهلیز های اقتصادی بین‌المللی مانند: راه لاجورد، بندر چابهار و راه ابریشم نوین.
فرصت‌های اتصال تجارتی
• انتقالات کالا از چین به ایران و بالعکس آن.
• تجارت انرژی و مواد خام میان آسیای مرکزی و آسیای جنوبی.
o توسعه راه‌آهن و جاده ‌های منطقه ‌ای مانند: خط‌آهن مزار– هرات– چابهار و پروژه خط‌ آهن پنج‌ جانبه (چین–قرغیزستان– تاجیکستان– افغانستان–ایران).
 مزایای اقتصادی بالقوه
•  افزایش درآمدهای گمرکی و ترانزیتی از طریق عبور کالاها از خاک افغانستان.
•  توسعه زیرساخت‌ های حمل ‌و نقل (جاده، راه‌آهن و بنادر خشکه).
• جذب سرمایه‌گذاری خارجی در بخش تجارت، لوژستیک و ترانزیت.
•  کار یابی و اشتغال زایی در بخش حمل ‌ونقل و خدمات تجارتی.
 راهکارهای پیشنهادی
1. تقویت همکاری‌ های منطقه‌ ای و عقد توافقات چندجانبه تجارتی و ترانزیتی میان کشور های ذیدخل.
2. سرمایه ‌گذاری در پروژه‌های زیربنایی حمل ‌و نقل.
3. بهبود سیستم گمرکی و تسهیل تجارت خارجی.
4. افزایش ظرفیت‌ های لوژستیکی و مراکز توزیع منطقه ‌ای.
نتیجه‌گیری
موقعیت جغرافیایی افغانستان، در صورتیکه با امنیت، ثبات، زیرساخت ‌های مدرن و سیاست ‌های تجارتی کارآمد همراه شود، می ‌تواند این کشور را به نقطه اتصال استراتژیک میان شرق و غرب آسیا بدل سازد. این نقش می ‌تواند نه‌ تنها رشد اقتصادی افغانستان را تضمین کند، بلکه به توسعه پایدار منطقه ‌ای نیز کمک نماید.