نقش شرکت های دولتی در اقتصاد ملی

نظر محمد «تابع»

امارت اسلامی افغانستان مصمم است تا به اساس دیدگاه کلان شرکت های دولتی را به صورت تدریجی احیا و مجدداً از طرق و شیوه های مدیریت مرکزی و همکاری وزارت مالیه با پشتوانه مکمل دولت و سکتور خصوصی به رشد پایدار ملی و اشتغال زایی و خود کفایی مالی نقش بزرگ خویش را بر مبنای اقتصاد اسلامی گامهای موثر را تعقیب خواهند نمود.

تعریف:

شرکت دولتی به آنعده از شرکت های گفته می شود که دارای شخصیت جداگانه از مالکان سهام آن است و مطابق احکام قانون شرکت های دولتی تأسیس، دارای سرمایه مشخص و منقسم به سهام می باشد، مسئولیت هر سهامدار محدود به اندازه سهم وی می باشد و مالکیت حد اقل بیست و پنج ۲۵ درصد مربوط یکی از ادارات دولتی به شمول ادارات محلی باشد یا زمانیکه ادارات دولتی به شمول ادارات دولتی محلی بدون درنظرداشت سهم آنها در سرمایه شرکت بالای شرکت کنترول داشته باشند.

نخستین تصدی افغانستان مطابع آزادی می باشد که در عهد امیر شیرعلی خان در سال ۱۲۹۰ تاسیس گردید که اخبار شمس النهار را به شکل لیتوگرافی (چاپ سنگی) به نشر می رسانید. که بعدها فعالیت تصدی ها در بخش های مختلف تسری پیدا نموده و آرام آرام توسعه و گسترش یافتند. در سال ۱۳۵۴ در زمان داود خان رییس جمهور وقت افغانستان، قانون تصدی های دولتی نافذ گردید و برخی نهادهای انتفاعی که قبلاً تاسیس شده بودند، به تصدی دولتی مبدل گردیدند.  تصدی ها بعد از این زمان، دوران شکوفایی و رشد خویش را می پیمودند و گفته می شود که قبل از جنگ های داخلی عواید تصدی ها در حدود 40 درصد درآمد های عواید شان در تکمیل بودجه دولت وقت شامل می گردید اما در سال های اخیر به دلیل نبود توجه و نداشتن استراتیژی مشخص در این بخش، سهم تصدی ها و شرکت های دولتی کمرنگ شده و به کمتر از یک درصد کاهش یافته است.  (نیازمندی منبع)

با شروع جنگ های داخلی اکثراً زیرساخت های تولیدی و اقتصادی افغانستان ویران گردید، تصدی ها و شرکت های دولتی نیز از اثرات این جنگ ها به دور نمانده و ضربه های سنگینی بر پیکر این بخش ها وارد شد و چرخه فعالیت های اکثریت آنها به رکود مواجه گردید.

در سال ۱۳۹۷ قانون تصدیهای دولت تعدیل و  قانون شرکتهای دولتی از طرف کابینه تائید. و بتاسی آن عموماً تصدیهای دولت به شرکت های دولتی تغییر شخصیت حقوقی نموده و اساسنامه های شان از طریق وزارت محترم عدلیه طی مراحل گردیده است.

اقتصادي ميان کشور ها شکل مي گيرد که همين منافع مشترک همکاري هاي منطقه اي را افزايش مي دهد و همگرايي و همسويي را تقويت مي کند جهت احیای کامل اکنون امارت اسلامی افغانستان مصمم است تا به اساس دیدگاه کلان شرکت های دولتی را به صورت تدریجی احیا و مجدداً از طرق و شیوه های مدیریت مرکزی و همکاری وزارت مالیه با پشتوانه مکمل دولت و سکتور خصوصی به رشد پایدار ملی و اشتغال زایی و خود کفایی مالی نقش بزرگ خویش را بر مبنای اقتصاد اسلامی گامهای موثر را تعقیب خواهند نمود.  در این راستا از قانون تصدیها و قانون شرکت های دولتی که فعلاً نافذ بوده . استفاده خواهد گردید دولت می تواند سایر  شرکتها و تصدیها را مطابق به ضرورت های جامعه و رشد اقتصادی به شیوه سهل (تدارک سرمایه) ایجاد نماید. و همچنان تلاش ها در جریان است تا شرکت های دولتی دوباره احیا شوند و این بخش مهم به یک چشمه بزرگ عایداتی به کشور مبدل و بخشی از مفاد شان را به خزانه ی دولت واریز کنند.

همانطوریکه یادآور شدیم یکی از چالش های بزرگ در سال های قبلی نبود استراتیژی مشخص در زمینه احیای شرکت های دولتی و همآهنگی وضعیت میان وزارت مالیه و شرکت های دولتی بود، که با روی کار آمدن نظام جدید در کشور همآهنگی خوبی میان وزارت مالیه و شرکت های دولتی به میان آمده است و پلان منظم روی دست گرفته شده است تا به اساس آن در نخست تمام دارائی های موجود شرکت های دولتی از نگاه منابع بشری، سرمایه و پول و جایدادها بررسی گردند و بعداً به اساس آن اصلاحات تدریجی در شرکت های تطبیق گردند تا این شرکت ها بتوانند به عنوان یک چشمه عایداتی جدید به بودجه ملی کشور کماکان کمک نمایند.

 قابل یادآوری است که درکنفرانس جینیوا سال ۲۰۲۰ کشور های کمک کننده متعهد به پرداخت بیشتر از ۱۳ میلیارد دالر امریکایی برای چهار سال آینده شده اند که بطور اوسط سالانه مبلغ ۳،۴  میلیارد دالر در بخش انکشافی بهئ مصرف خواهد رسید.

انتظار میرود که با کنترول فساد اداری  و تامین امنیت سرتاسری در افغانستان از کمک های خارجی استفاده اعظمی صورت گیرد.