نقش زراعت در رشد اقتصادی

محمد طاوس فزراد کارشناس اداره کمک ها

از سال ها به این‌سو، تلاش‌های وسیعی برای مدیریت آب و زمین به منظور تقویت و توسعه‌ی بخش زراعت در کشور جریان دارد؛ حکومت‌های افغانستان با همکاری کشورها و سازمان‌های جهانی تلاش کرده‌اند که هر سال بخش بیشتری از زمین‌ها زراعتی را آبیاری کنند، آبیاری زمین‌های کم‌آب را بهبود ببخشند و یا از طریق اصلاح بذرها، ترویج فناوری زراعتی و گسترش زراعت مدرن، به توسعه و بهبود این بخش گام‌های لازم را بردارند.

زراعت افغانستان با مشکلات جدی‌ای دست‌به‌گریبان است: کاهش مداوم میزان بارندگی، تکرار خشکسالی، ابتلا به آفات گسترده‌ی زراعتی، کمبود نیروهای انسانی ماهر و پایین بودن زراعت مکانیزه و تجهیزات زراعتی، بخشی از این مشکلات است. هرچند میلیون‌ها دالر از طریق بودجه‌ی داخلی و همکاری‌های جهانی برای مقابله با این مشکلات مصرف شده است، ولی هنوز مشکلات بر این بخش تأثیرات ناگواری می‌گذارد.

از طرفی دیگر، افغانستان در بخش‌هایی از محصولات زراعتی مانند کشت زعفران، پنبه، میوه‌جات، همچنان در بخش‌های مدیریت آب‌ها، زمین و روش‌های نوین زراعتی پیشرفت‌های خوبی هم داشته است. زراعت در افغانستان از استعداد فراوانی برای رشد و توسعه برخوردار است و می‌تواند ماشین اصلی برای رشد اقتصادی کشور باشد.

اهمیت زراعت

زراعت یک بخش راهبردی و کلیدی برای افغانستان است. اگر در یک دهه‌ی آینده، زراعت در افغانستان سالانه حداقل ۵ درصد رشد کند، می‌توان فقر را در روستاهای افغانستان مهار و مواد غذایی مورد ضرورت کشور را تأمین کرد.

طبق مطالعات انجام شده، آب و هوای افغانستان برای توسعه‌ی زراعت و کشت گونه‌های متفاوت زراعتی بسیار مساعد است؛ به گونه‌ی مثال: زعفران افغانستان در سه سال گذشته به گونه‌ی پیهم در نمایشگاه سالانه‌ی انستیتیوت بین‌المللی ذایقه و کیفیت در اروپا، نخستین مقام را دریافت کرد، میوه‌های تازه و خشک افغانستان نیز بهترین کیفیت را دارند که با پروسس، بسته‌بندی و علامت‌گذاری معیاری می‌توانند با تولیدات مشابه از کشورهای منطقه و فرامنطقه به خوبی رقابت کنند.

سهم زراعت در تولید ناخالص داخلی

با وجود این‌که زراعت در سال‌های ۱۳۸۳ – ۱۳۸۷ در تولید ناخالص داخلی سیر نزولی داشته، اما در سال‌های اخیر، این بخش بین ۲۲ تا ۳۳ درصد از عواید ناخالص داخلی را تشکیل داده است.

طبق گزارش اداره‌ی احصائیه‌ی مرکزی، در سال ۱۳۹۵، ارزش افزوده‌ی بخش زراعت ۲۷۷۰۴۷ میلیون افغانی بود. به این ترتیب ۲۰٫۸ درصد از تولیدات ناخالص را تشکیل داده است و نسبت به سال ۱۳۹۴، ۱۲٫۴درصد رشد را نشان می‌دهد.

سهم زراعت در صادرات

در گذشته افغانستان یکی از صادرکنندگان مهم محصولات زراعتی به ویژه میوه‌جات بوده. خوشبختانه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که صادرات محصولات زراعتی به ویژه میوه‌جات و حتا عسل رو به افزایش است و پیشبینی می‌شود که در سال‌های نزدیک، افغانستان یکی از تأمین‌کنندگان محصولات زراعتی در منطقه باشد. افزایش سبزخانه‌ها و محصولات آن‌ها نشان‌دهنده‌ی تقاضاهای منطقه‌ی محصولات سبزخانه‌ی کشور است و صادرات آن در حال افزایش.

سهم زراعت در کارآفرینی

طبق گزارش بانک جهانی در سال ۱۳۹۲، تعداد افراد واجد شرایط کار در افغانستان حدود ۱۵ میلیون نفر بود. از این میان، دو بخش صنعت و خدمات هر کدام ۱۰ درصد نیروی کار را به خود اختصاص داده و ۸۰ درصد دیگر آن در بخش زراعت و مالداری مشغول به کار هستند.

این نشان می‌دهد که ۱۲ میلیون نفر در بخش زراعت کار می‌کنند. گزارش بانک جهانی در سال ۱۳۹۵ تصریح می‌کند که ۹۰ درصد صنایع تولیدی بر محصولات زراعتی وابسته است. در صورتی که مولدیت زراعتی افزایش یابد و زمین‌های مزروعی توسعه داده شوند، زراعت می‌تواند حدود ۱٫۲ درصد رشد اقتصادی سالانه و ایجاد ۱٫۲ میلیون شغل جدید را طی یک دهه‌ی آینده به بار آورد.

با توجه به تمام این موارد، باید گفت که بستر زراعت افغانستان برای سرمایه‌گذاری کاملاً بکر و دست‌نخورده است. تا کنون سرمایه‌گذاری بزرگی در این بخش انجام نشده و از سرمایه‌گذاری اندکی که توسط بخش خصوصی صورت گرفته نیز به خوبی استقبال شده است.